Επιχειρούμε στον παρόν άρθρο ένα σύντομο οδοιπορικό στις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας. Αρχίζουμε από το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων, οι οποίες ουσιαστικά δεν ανήκουν στη Μ. Εβδομάδα, αλλά αποτελούν τις συνδετικές μέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής με τη Μ. Εβδομάδα. Είναι ουσιαστικά η εισαγωγή στη Μ. Εβδομάδα.

Το Σάββατο του Λαζάρου

Το Σάββατο αυτό είναι αφιερωμένο στην νεκρανάσταση του Λαζάρου. Ο Λάζαρος ήταν φίλος του Χριστού και οι αδελφές του Μάρθα και Μαρία τον φιλοξένησαν πολλές φορές (Λουκ.ι΄, 38-40, Ιωαν.ιβ΄, 1-3) στη Βηθανία, μια κωμόπολη κοντά στα Ιεροσόλυμα. Λίγες μέρες πριν από το Πάθος του Κυρίου ασθένησε ο Λάζαρος και οι αδελφές του ενημέρωσαν σχετικά τον Ιησού για να τον επισκεφθεί. Ο Κύριος όμως επίτηδες καθυστέρησε μέχρι που πέθανε ο Λάζαρος, οπότε είπε στους μαθητές Του πάμε τώρα να τον ξυπνήσω. Όταν έφθασε στη Βηθανία, αφού πρώτα παρηγόρησε τις αδελφές του Λάζαρου, μετά ζήτησε να δει το τάφο του αγαπημένου Του φίλου.
Όταν έφθασε στο μνημείο, δάκρυσε και διέταξε να βγάλουν την ταφόπλακα. Τότε ύψωσε τα μάτια του στον ουρανό, ευχαρίστησε τον Θεό και Πατέρα και με μεγάλη φωνή είπε: Λάζαρε, βγες έξω! Αμέσως ο Λάζαρος, ο τετραήμερος νεκρός, βγήκε έξω τυλιγμένος με τα σάβανα μπροστά στο πλήθος που παρακολουθούσε και ο Ιησούς ζήτησε να του λύσουν τα σάβανα και να πάει στο σπίτι του (Ιωαν. ια΄,44).

Κυριακή των Βαΐων

Την μέρα αυτή γιορτάζουμε τη θριαμβευτική είσοδο του Κυρίου Ιησού Χριστού στην Ιερουσαλήμ. Ερχόμενος ο Ιησούς από τη Βηθανία στα Ιεροσόλυμα, έστειλε δύο από τους Μαθητές του για να του φέρουν ένα γαϊδουράκι. Ευθύς κάθισε πάνω στο ταπεινό αυτό μέσο για να μπει στην πόλη. Ο  λαός, ακούγοντας ότι ο Ιησούς έρχεται, πήρε αμέσως στα χέρια του βάγια από φοίνικες και βγήκε για να τον υποδεχτεί.  Άλλοι με τα ρούχα τους, άλλοι  κόβοντας κλαδιά από τα δέντρα, έστρωναν το δρόμο από όπου ο Ιησούς θα περνούσε. Και όλοι μαζί, ακόμα και τα μικρά παιδιά, φώναζαν: «Ωσαννά· ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ο βασιλεύς του Ισραήλ». Ο Χριστός πορεύεται και οι Ισραηλίτες τον επευφημούν με τιμές ως Βασιλιά. Εκείνος δεν δίνει σημασία στις τιμές και στην πρόσκαιρη δόξα, αλλά προχωρεί στο Σταυρό και την Ανάσταση. Σε λίγες ημέρες θα μαρτυρήσει και θα θανατωθεί στο σταυρό, για να θανατώσει το θάνατο και να χαρίσει σε εμάς τη ζωή.  Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι αυτοί που τώρα Τον επευφημούν, σε λίγες μέρες θα ζητήσουν τη Σταύρωση Του

Μεγάλη Δευτέρα

Από τη σημερινή μέρα ξεκινούν τα Άγια Πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Τη Μεγάλη Δευτέρα η Εκκλησία θυμάται τον Ιωσήφ τον Πάγκαλο. Τα αδέλφια του τον πουλάνε ως δούλο. Βρίσκεται στην Αίγυπτο,όπου ερμηνεύει τα όνειρα του Φαραώ και γίνεται η ηγετική μορφή στην Αίγυπτο. Σε καιρό πείνας άνοιξε τις αποθήκες και χόρτασε τον κόσμο. Συγχώρεσε τα αδέλφια του που τον πώλησαν ως δούλο. Το ήθος του Ιωσήφ παραλληλίζεται με αυτό του Ιησού. Έπαθε και υπέφερε ως δούλος στα χέρια του Φαραώ. Όμως, μετά που ερμήνευσε τα όνειρα του Φαραώ, αυτός τον κατέστησε άρχοντα της Αιγύπτου. Αυτό προτυπώνει την Ανάσταση του Χριστού. Σημειώσαμε επίσης ότι ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος υπήρξε σιτοδότης. Το ίδιο και ο Χριστός. Πάντοτε προσφέρει και προσφέρεται «εις βρώσιν τοις πιστοίς».

 Και κάτι άλλο όμως μας υπενθυμίζουν οι ύμνοι της Μεγάλης Δευτέρας: το περιστατικό με τη ξηρανθείσα συκή. Μαθαίνουμε λοιπόν, πως ο Ιησούς, βαδίζοντας με τους μαθητές του στην Ιερουσαλήμ, πείνασε και είδε ένα δέντρο, μία συκιά ιδιαίτερα όμορφη και πλούσια σε φύλλωμα, χωρίς όμως καρπούς. Η ομορφιά της δεν ωφελεί κανέναν σε τίποτε και για αυτό ο Ιησούς την καταράστηκε και η συκή ξεράθηκε. Έτσι και κάθε δέντρο που δεν παράγει καρπούς θα ξεραίνεται και θα ρίχνεται στη φωτιά. Η ξηρανθείσα συκή συμβολίζει την εβραϊκή συναγωγή, αλλά και άνθρωπο που δεν παράγει έργο και καρπούς πνευματικούς.

Να σημειώσουμε ότι τα τρία πρώτα βράδια η ακολουθία που ψάλλεται στην Εκκλησία μας, ονομάζεται «ακολουθία του Νυμφίου». Νυμφίος είναι ο Χριστός και νύμφη η Εκκλησία, μα και η κάθε ανθρώπινη ψυχή.

Mεγάλη Τρίτη

Κατά την Μεγάλη Τρίτη επιτελούμε ανάμνηση της περί των δέκα παρθένων, γνωστής παραβολής του Κυρίου.
Επίσης, με τη παραβολή των ταλάντων, μας καλεί ο Κύριος να καλλιεργήσουμε και να αυξήσουμε τα χαρίσματα, που μας προίκισε τόσο γενναιόδωρα και απλόχερα ο Θεός.
Ο Κύριός μας, όταν ανέβαινε στα Ιεροσόλυμα και πλησίαζε προς το εκούσιο Πάθος, έλεγε στους μαθητές του ορισμένες παραβολές για να τους προετοιμάσει για τη Βασιλεία του Θεού, το Πάθος του, αλλά και το έργο που πρόκειτο να αναλάβουν μετά την Πεντηκοστή. Μια από αυτές, τη σημερινή των δέκα παρθένων, την είπε για να παρακινήσει μεν όλους προς την ελεημοσύνη, αλλά και να διδάξει όλους μας να είμαστε έτοιμοι πριν μας προλάβει το τέλος του θανάτου. Επειδή ναι μεν έχει σπουδαία δόξα η παρθενία, αλλά δεν πρέπει να παραμελούμε τις άλλες αρετές και ιδίως την ελεημοσύνη. Τρέχει πολύ γρήγορα η νύκτα της επίγειας ζωής, έτσι οι παρθένες όλες νύσταξαν και κοιμήθηκαν, δηλαδή πέθαναν. Καθώς κοιμόντουσαν, στη μέση της νύχτας ακούσθηκε μια δυνατή φωνή που έλεγε: «Να ΄τος ο Νυμφίος, έρχεται! Βγείτε όλες να Τον προϋπαντήσετε!». Τότε οι φρόνιμες παρθένες που είχαν φροντίσει να έχουν άφθονο λάδι, συνάντησαν τον Νυμφίο και μπήκαν μέσα μαζί Του, όταν ανοίχθηκαν οι πύλες. Αυτές κοντά στις άλλες αρετές και μάλιστα της παρθενίας, φρόντισαν να έχουν άφθονο και το λάδι της ελεημοσύνης. Αντίθετα οι άλλες πέντε παρθένες που δεν είχαν αρκετό λάδι, όταν ξύπνησαν ζητούσαν λίγο από τις φρόνιμες, αλλά μετά θάνατο δεν είναι εύκολο να αγοράσεις λάδι από αυτούς που το πουλούν, δηλαδή τους φτωχούς. Αυτές, η παραβολή, τις ονομάζει «μωρές», δηλαδή ανόητες, γατί ενώ κατόρθωσαν το δυσκολότερο, την παρθενία, παραμέλησαν την ελεημοσύνη.
Όποιος λοιπόν κατορθώσει μια αρετή, έστω μεγάλη,  αλλά δε φροντίσει και για τις άλλες και ιδίως την ελεημοσύνη, δε μπορεί να μπει μαζί με το Χριστό στην αιώνια ανάπαυση και γυρίζει πίσω ντροπιασμένος.

Ταυτόχρονα η παραβολή αυτή μας διδάσκει να είμαστε σε εγρήγορση και πνευματική επαγρύπνηση, διότι, όπως αναφέρει και ο ύμνος της Εκκλησίας μας «ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός…». Ο Νυμφίος, δηλαδή ο Χριστός θα έρθει ξαφνικά και απροειδοποίητα, οπόταν πρέπει να είμαστε πάντοτε έτοιμοι πνευματικά.

Μεγάλη Τετάρτη

Κατά την Μεγάλη Τετάρτη επιτελούμε ανάμνηση του γεγονότος της αλείψεως του Κυρίου με μύρο από μια πόρνη γυναίκα. Επίσης φέρεται στη μνήμη μας, η σύγκλιση του Συνεδρίου των Ιουδαίων, προς λήψη καταδικαστικής αποφάσεως του Κυρίου, καθώς και τα σχέδια του Ιούδα για προδοσία του Διδασκάλου του. Λίγες μέρες πριν το Πάσχα, καθώς ο Κύριος ανέβαινε προς τα Ιεροσόλυμα, κι ενώ βρισκόταν στο σπίτι στου λεπρού Σίμωνα, τον πλησίασε μια πόρνη γυναίκα κι άλειψε το κεφάλι του με πολύτιμο μύρο. Την ίδια στιγμή δάκρυα κυλούν από τα μάτια της. Είναι δάκρυα μετανοίας. Και ο πολυέλεος Χριστός τη συγχωρεί.  Η τιμή του μύρου ήταν γύρω στα τριακόσια δηνάρια  και γι’ αυτό οι μαθητές την επέκριναν και περισσότερο από όλους ο Ιούδας. Γνώριζαν οι μαθητές καλά πόσο μεγάλο ζήλο έδειχνε πάντοτε ο Χριστός για την ελεημοσύνη προς τους φτωχούς. Ο Χριστός όμως την υπερασπίσθηκε, για να μην αποτραπεί από τον καλό της σκοπό. Ανέφερε μάλιστα και τον ενταφιασμό Του, προσπαθώντας να αποτρέψει τον Ιούδα από τη προδοσία, αλλά μάταια.

Μεγάλη Πέμπτη

Κατά τη Μεγάλη Πέμπτη επιτελούμε ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων: α)Της νίψεως των ποδιών των Αποστόλων από τον Κύριο (Ιερός Νιπτήρας), β)Του Μυστικού Δείπνου, δηλαδή της παραδόσεως σε εμάς από τον Κύριο του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, γ) της θαυμαστής προσευχής του Κυρίου προς τον Πατέρα Του και δ) της προδοσίας του Κυρίου από τον Ιούδα.
Εκείνο το βράδυ της Πέμπτης, πριν αρχίσει το δείπνο ο Ιησούς σηκώνεται από το τραπέζι, αφήνει κάτω τα ιμάτιά του, βάζει νερό στο νιπτήρα και πλένει  τα πόδια των Μαθητών Του. Με τον τρόπο αυτό θέλει να δείξει σε όλους ότι δεν πρέπει να επιζητούμε τα πρωτεία. Άρχισε κατόπιν να τους νουθετεί να αγαπούν ο ένας τον άλλον και να μη επιζητούν το ποιος θα είναι πρώτος.
Κατόπιν πήρε ψωμί στα χέρια Του και είπε: «Λάβετε φάγετε». Το ίδιο έκανε και με το ποτήρι του κρασιού λέγοντας: «Πίετε απ’ αυτό όλοι, γιατί αυτό είναι το αίμα Μου, της νέας Διαθήκης. Αυτό να κάνετε για να Με θυμάστε». Εδώ έχουμε τη σύσταση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Τι ιδρυτικά αυτά λόγια τα επαναλαμβάνει ο Λειτουργός κάθε φορά που τελείται η Θεία Λειτουργία. Ο Μυστικός Δείπνος είναι η πρώτη Θεία Λειτουργία.

 Μετά το Δείπνο βγήκαν όλοι στο όρος των Ελαιών, όπου ο Χριστός τους δίδαξε τα τελευταία μαθήματα. Αναχωρεί μόνος Του και γονατίζοντας, προσεύχεται εκτενώς. Είναι η αρχιερατική προσευχή του Χριστού στη Γεσθημανή. Μια προσευχή γεμάτη αγωνία, αλλά και αγάπη για τον κόσμο. Ακολουθεί μετά η σύλληψή Του.

Μεγάλη Παρασκευή

Την Μ. Παρασκευή επιτελούμε τα άγια και σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού. Ο Ιησούς καταδικάζεται από το συνέδριο των ανόμων σε θάνατο δια σταυρού, υβρίζεται, εξευτελίζεται, ραπίζεται, φραγγελώνεται και σταυρώνεται.

Την Παρασκευή, λοιπόν, στέλνεται ο Ιησούς δέσμιος από τον Καϊάφα στον τότε Ρωμαίο ηγεμόνα της Ιουδαίας Πόντιο Πιλάτο, προκειμένου να επικυρώσει την καταδικαστική απόφαση για τον Κύριο. Αυτός, αφού ανέκρινε τον Ιησού και αφού ομολόγησε δυο φορές ότι ο Ιησούς είναι αθώος, έπειτα, για να ευχαριστηθούν οι Ιουδαίοι, αλλά και γιατί ήταν δειλός,  καταδικάζει τον Κύριο της ζωής σε θάνατο και αφού τον μαστίγωσαν, τον παρέδωσε για να σταυρωθεί.

Από εκεί και πέρα ο Ιησούς, γυμνώνεται, φοράει κόκκινη χλαμύδα, στεφανώνεται με ακάνθινο στεφάνι, κρατάει κάλαμο σαν σκήπτρο, προσκυνείται χλευαστικά, φτύνεται και χτυπιέται στο πρόσωπο και στο κεφάλι. Μετά, φορώντας πάλι τα ρούχα του και βαστάζοντας το Σταυρό, πηγαίνει προς τον Γολγοθά και εκεί, γύρω στην τρίτη ώρα της ημέρας, σταυρώνεται μεταξύ δυο ληστών, ποτίζεται από τους στρατιώτες με ξύδι ανακατεμένο με χολή. Γύρω στην ενάτη ώρα, αφού βγάζει πρώτα φωνή μεγάλη, λέει: «Τετέλεσται» και εκπνέει «ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου». Συνολικά σώζονται επτά λόγοι του Κυρίου πάνω στο Σταυρό.  Προτού παραδώσει τη ψυχή του στα χέρια του Πατέρα Του, ο Ιησούς παρέδωσε, εμπιστεύτηκε δηλαδή, την Παναγία στον αγαπημένο του μαθητή Ιωάννη.

Μεγάλο Σάββατο

«Τω Αγίω  και Μεγάλο Σαββάτω την θεόσωμον ταφήν και της εις Άδου Κάθοδον του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού εορτάζομεν…». Ο Ιωσήφ «τολμήσας εισήλθεν προς Πιλάτον» και ζητά το θείο Σώμα του Χριστού να το κηδεύσει. Ο Ιωσήφ από Αριμαθείας λοιπόν και ο Νικόδημος και οι δυο κρυφοί μαθητές του Ιησού, αποκαθηλώνουν από το Σταυρό το Πανάγιο του Σώμα, το αρωματίζουν, το τυλίγουν με καθαρό σεντόνι και αφού το έθαψαν σε καινούργιο τάφο, κυλούν στο στόμιο του τάφου μεγάλο λίθο.

Το Σάββατο, αφού συγκεντρώθηκαν οι Αρχιερείς και οι Φαρισαίοι στο Πόντιο Πιλάτο, τον παρακάλεσαν να ασφαλίσει τον τάφο του Ιησού για τρεις ημέρες διότι, καθώς έλεγαν, «έχουμε υποψία μήπως οι Μαθητές Του, αφού κλέψουν την νύχτα το ενταφιασμένο Του Σώμα κηρύξουν έπειτα στο λαό ως αληθινή την ανάσταση, την οποία προείπε ο πλάνος εκείνος, όταν ακόμη ζούσε· και τότε θα είναι η τελευταία πλάνη χειρότερη της πρώτης». Αυτά είπαν στον Πόντιο Πιλάτο και αφού πήραν την άδειά του, έφυγαν και σφράγισαν τον τάφο τοποθετώντας εκεί για ασφάλεια στρατιωτική φρουρά.

Κυριακή του Πάσχα

Την Κυριακή του Πάσχα «θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν και Άδου την καθαίρεσιν» (αναστάσιμος Κανόνας). Εορτάζουμε την εκ νεκρών Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, με την οποία κατέλυσε το κράτος του θανάτου και του διαβόλου.

Οι μυροφόρες γυναίκες, οι οποίες παραβρέθηκαν το απόγευμα της Παρασκευής στον ενταφιασμό του Κυρίου, δηλαδή η Μαρία η Μαγδαληνή και οι υπόλοιπες, μεταξύ αυτών και η Παναγία, όταν επέστρεψαν από το Γολγοθά στην πόλη, ετοίμασαν αρώματα και μύρα για να αλείψουν το σώμα του Ιησού. Η επομένη ήταν Σάββατο και δεν έπραψαν τίποτα, λόγω του ότι η ημέρα του Σαββάτου ήταν αργία.

Ξημερώματα λοιπόν της Κυριακής, της «μιάς των Σάββάτων» πορεύονται προς τον Πανάγιο Τάφο του Κυρίου. Και ενώ σκέπτονταν τη δυσκολία της αποκυλίσεως του λίθου από την είσοδο του Τάφου, γίνεται σεισμός φοβερός· και Άγγελος με αστραπτοφόρα όψη και χιονόφωτη  στολή, αφού αποκύλισε  το λίθο, κάθισε πάνω σε αυτόν. Πληροφορεί τις μυροφόρες γυναίκες για την Ανάσταση του Θεανθρώπου.  Οι μυροφόροι γυναίκες αξιώνονται να πληροφορηθούν πρώτες την Ανάσταση του Χριστού και να γίνουν ευαγγελίστριες των ευαγγελιστών και απόστολοι των αποστόλων.

Πρώτη πληροφορήθηκε την Ανάσταση του Κυρίου μας η Παναγία. Δεν αναφέρεται ρητά το όνομα της, αλλά συνεσκιασμένα («άλλη Μαρία ή Μαρία του Ιακώβου»). Και τούτο διότι αν  μαρτυρείτο η Ανάσταση του Ιησού από τη μητέρα του, δεν θα γινόταν πιστευτό. Όμως η Παράδοση της Εκκλησίας αυτό δέχεται. Αυτό αναφέρει και η υμνολογία της Εκκλησίας μας: «Ο άγγελος εβόα την Κεχαριτωμένην, αγνή Παρθένε χαίρε και πάλιν ερώ χαίρε, ότι ο σος Υιός ανέστη και ο άδης εσκυλεύθη…» (αναστάσιμος Κανόνας). Άλλωστε αυτό ήταν άξιο και δίκαιο, διότι η Παναγία ήταν η Μητέρα του Ιησού και δεύτερον, η Παναγία είχε φτάσει από μικρή ηλικία στη θέωση.

      Λαζάρω Παναγιώτου, Ρένος Κωνσταντίνου