«Έπεφτε πυκνό χιόνι και κόντευε να νυχτώσει. Ήταν η τελευταία βραδιά του χρόνου, η παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Μέσα σ΄ εκείνο το κρύο και σ΄ εκείνο το σκοτάδι, ένα φτωχό κοριτσάκι περπατούσε στο δρόμο, χωρίς να φοράει τίποτα στο κεφάλι, ούτε στα πόδια του… Το κοριτσάκι βάδιζε ξυπόλητο και τα πόδια του είχαν μελανιάσει από το κρύο. Μέσα στην τσέπη της κουρελιασμένης ποδιάς της είχε ένα σωρό σπίρτα… Το κοριτσάκι πεινούσε και κρύωνε κι ήταν αδύνατο, κι έτρεμε ολόκληρο. Η καημένη η μικρούλα!… Τα φώτα έκαναν να λάμπουν τα τζάμια των παραθυριών κι έφτανε ως το δρόμο η μυρωδιά από τα πουλερικά που έψηναν στις κουζίνες… Τα καημένα τα χεράκια της δεν τα ΄νιώθε πια από το πολύ το κρύο. Ένα σπίρτο θα τα ζέσταινε λιγάκι. Αν τολμούσε να βγάλει ένα, μονάχα ένα, απ΄ το κουτί και να τ΄ ανάψει να ζεστάνει τα δάχτυλά της! Τράβηξε ένα: κριτς! Πώς έλαμψε! Πώς άναψε! Ήτανε μια φλογίτσα καθαρή και ζεστή κι έμοιαζε με κεράκι, καθώς τη σκέπασε με τις χούφτες της. Τι παράξενο φως!… Άναψε και δεύτερο σπίρτο… Τι έκπληξη! Τι ευτυχία! Ξαφνικά, η ψημένη χήνα πήδησε από την πιατέλα και κύλησε στο πάτωμα, με το πιρούνι και το μαχαίρι καρφωμένα απάνω της… Άναψε αμέσως και το τρίτο σπίρτο. Και τότε το φτωχό κοριτσάκι είδε πως καθόταν κάτω από ένα υπέροχο Χριστουγεννιάτικο δέντρο… Το σπίρτο έσβησε. Όλα τα κεράκια του Χριστουγεννιάτικου δέντρου ανέβαιναν, ανέβαιναν και τότε είδε πως δεν ήταν κεράκια, αλλά αστέρια. Ένα απ΄ αυτά τ΄ αστέρια έπεσε και χάραξε μια φωτεινή γραμμή στον ουρανό. Κάποιος πεθαίνει μουρμούρισε το κοριτσάκι. Γιατί η γιαγιά του, που μόνο εκείνη ήτανε καλή γι΄ αυτό, αλλά δεν ζούσε πια, έλεγε συχνά όταν πέφτει ένα αστέρι, μια ψυχούλα ανεβαίνει στο Θεό. Το φτωχό κοριτσάκι άναψε άλλο σπίρτο. Μέσα στη λάμψη του, παρουσιάστηκε η γιαγιά της που της χαμογελούσε. Γιαγιά φώναξε η μικρούλα πάρε με μαζί σου… Πήρε το κοριτσάκι στην αγκαλιά της η γιαγιά, και πέταξαν κι οι δυο χαρούμενες, μέσα σ΄ εκείνη τη λάμψη. Δεν υπήρχε πια ούτε κρύο, ούτε πείνα, ούτε αγωνία. Ήταν κοντά στο Θεό!» (Το κοριτσάκι με τα σπίρτα, Άντερσεν Χανς Κρίστιαν).
Η περίοδος των Χριστουγέννων, λοιπόν, που όλοι περιμέναμε με ιδιαίτερη ανυπομονησία, έχει ήδη αρχίσει. Άραγε, όμως, πώς θέλουμε να τη γιορτάσουμε; Κοσμικά ή πνευματικά;
Αναμφίβολα, το νόημα των Χριστουγέννων είναι βαθύτατα πνευματικό και σωτήριο. Τώρα είναι η εποχή που γιορτάζουμε την ένωση του κτιστού πλάσματος, με τον ίδιο τον Άκτιστο Πλάστη και Θεό. Η είσοδος του Υιού του Θεού, μέσα από την παρθένο Μαρία, στον κόσμο ήταν η κορύφωση της Θείας Οικονομίας. Πρόκειται, άλλωστε, για την εκπλήρωση της υπόσχεσης που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο, ότι θα αλλάξει την πορεία του από την φθορά και τον θάνατο στην Θέωση κατά χάριν. Τα Χριστούγεννα, λοιπόν, είναι η αφετηρία, η Ανάσταση, η αρχή της δικής μας ανάστασης.
Σήμερα, όμως, το θρησκευτικό περιεχόμενο των Χριστουγέννων φαίνεται ξένο και απόμακρο. Το σκηνικό, που το συνθέτει, μεγαλοπρεπές: παντού στολίδια, φωτάκια, τραπεζώματα, γλέντια, πολυτελή ρεβεγιόν. Κάποιοι περιμένουν ανυπόμονα τα Χριστούγεννα, για να πάρουν τον περιβόητο δέκατον τρίτο μισθό, ώστε να είναι σε θέση να καταναλώσουν με πάθος τις ακατάπαυστες ανάγκες τους. Μάλιστα, αξιοσημείωτο είναι ότι κατά τις μέρες των Χριστουγέννων τα παιδιά ανά το παγκόσμιο γιορτάζουν ένα χοντρό παππού, δυτικών προδιαγραφών, με κόκκινη στολή και ελαφάκια, σύμβολο ακράδαντο της καταναλωτικής-αγελοποιημένης κοινωνίας και της σύγχρονης κάλπικης ευτυχίας.
Ως εκ τούτου τα παραπάνω έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα της Γεννήσεως. Το σπήλαιο, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται ο «τεχθείς» Σωτήρας του κόσμου μαζί με τους ποιμένες, τους Μάγους και τα ζώα, που το περιβάλλουν αγκαλιάζοντας την Αγία Οικογένεια, έχουν αντικατασταθεί με την απολυτοποίηση της ύλης και την απόρριψη της πνευματικής πλευράς των Χριστουγέννων.
Το περιεχόμενο των Χριστουγέννων όμως δεν μπορεί να είναι η εποχιακή ευκαιρία για ανταλλαγή δώρων. Το αυθεντικό μήνυμα της γέννησης του Θεανθρώπου βιώνεται μόνο μέσα από την πνευματική περισυλλογή και την προσωπική μετάνοια. Καθώς και μέσα από τη νηστεία και τη συγγνώμη προς τους αδελφούς μας, γεγονότα που χαρίζουν στον άνθρωπο συναισθήματα βαθύτερα από το όποιο υλικό δώρο. Το μήνυμα των Χριστουγέννων ας το ψάξουμε, λοιπόν, στο έργο του Αγίου Βασιλείου από την Καισαρεία, που σε αντίθεση με τον σύγχρονο Άϊ Βασίλη εκφράζει, μέσα από το έργο του, την ουσία της φιλανθρωπίας και όχι της αχαλίνωτης υλικής ευδαιμονίας.
Τα υλικά αγαθά, με λογική και μέτρο δεν τα απορρίπτει η Εκκλησία μας βέβαια. Όπως έχει δηλώσει σε συνέντευξή του ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος «και τα λαμπάκια και το δέντρο καλά είναι, αλλά να μη μένουμε όμως μόνο σ΄ αυτά». Μαζί με την υλική χαρά, που και αυτή την χρειάζεται ο άνθρωπος, ας δοθεί προτεραιότητα στην πνευματική διάσταση της γιορτής.
Κλείνοντας, ο Χρυσορρήμων Άγιος της Εκκλησίας μας σε λόγο του με αφορμή την γιορτή των Χριστουγέννων διακήρυττε ότι : «Ήρθαμε οι δούλοι σ΄ Εκείνον που έλαβε δούλου μορφή, για να μετατρέψει σε ελευθερία την δουλεία μας. Ήρθαν οι ψαράδες σ΄ Εκείνον που τους μετέτρεψε από απλούς ψαράδες σε ψαράδες ανθρώπων. Ήρθαν τελώνες σ΄ Εκείνον που ανέδειξε έναν από τους τελώνες Ευαγγελιστή. Ήρθαν οι πόρνες σ΄ Εκείνον που άφησε τα πόδια Του να τα βρέξει με τα δάκρυά της η πόρνη. Και για να μιλήσω με συντομία, όλοι οι αμαρτωλοί ήρθαν να δουν τον Αμνό του Θεού που σήκωσε πάνω Του την αμαρτία όλου του κόσμου. Οι ταπεινοί μάγοι, οι ποιμένες που τον τίμησαν, οι τελώνες που κήρυξαν το Ευαγγέλιο, οι πόρνες που του πρόσφεραν μύρα, η Σαμαρείτιδα που επιθυμούσε να γευτεί νερό από την πηγή της ζωής, η Χαναναία που είχε ακλόνητη πίστη. Αφού λοιπόν όλοι πανηγυρίζουν χαρούμενοι, κι εγώ επιθυμώ να σκιρτήσω, και να χορέψω και να πανηγυρίσω. Χορεύω χωρίς να παίζω κιθάρα, χωρίς να κινώ κλάδους κισσού, χωρίς να κρατάω αυλό, χωρίς να κρατάω αναμμένες λαμπάδες, αλλά κρατώντας στα χέρια μου αντί για μουσικά όργανα, τα σπάργανα του Χριστού. Γιατί αυτά είναι η ελπίδα μου, αυτά είναι η ζωή μου, αυτά είναι για μένα αυλός και κιθάρα. Γι΄ αυτό τα έχω μαζί μου, για να μου δώσουν με την δική τους δύναμη την ικανότητα να πω μαζί με τους αγγέλους Δόξα εν υψίστοις Θεώ και μαζί με τους ποιμένες και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία(Λουκ. 2,14)».
Το νόημα των Χριστουγέννων συνοψίζει πολύ εύστοχα και ο Μέγας Αθανάσιος σε μια μόνο φράση: ο Θεός έγινε άνθρωπος, «ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». Ο Θεός γίνεται άνθρωπος, για να γίνει ο άνθρωπος Θεός κατά χάρη. Ο Θεός προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, για να την αγιάσει και να τη θεώσει. Χρειάζεται όμως και ο άνθρωπος να κοιτάξει προς τα άνω, να απλώσει το χέρι του προς τον Κύριο μας. Χρειάζεται επίσης και κίνηση αγάπης προς τον εμπερίστατο συνάνθρωπό μας. Άλλωστε τα Χριστούγεννα είναι γιορτή αγάπης. Της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο, που μας καλεί και εμάς σε εκδήλωση της αγάπης μας προς τον αδελφό μας.
Εν κατακλείδι, ας ανοίξουμε λοιπόν, τα δωμάτια των ψυχών μας, που παραμένουν ως τώρα ερμητικά κλειστά με πράγματα αχρείαστα και άσκοπα, για να ανακαλύψουμε το αληθινό νόημα των Χριστουγέννων, το πνευματικό. Και ας προσφέρουμε, αναλόγως με το μέτρο των δυνατοτήτων μας, απλόχερα τη φιλανθρωπία μας στους εμπερίστατους συνανθρώπους μας, που την έχουν τόσο ανάγκη ιδιαίτερα σε αυτή την περίοδο της απομύζησης, της οικονομικής κρίσης.
Λαζάρω Παναγιώτου, Φιλόλογος