Παραδομένος στη φθορά του χρόνου από τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής του 1974,  είναι έως και σήμερα, ο απροσπέλαστος ναός του προστάτη των Βαρωσίων, της νέας πόλης Αμμοχώστου, Αγίου Νικολάου, παραμένοντας μια ζωντανή μαρτυρία της θρησκευτικής ιστορίας του εκκλησιαστικού κέντρου της επαρχίας μας.

Παραδόξως πολύ λίγα στοιχεία μπορούν να επιβεβαιωθούν για την ιστορία του μνημείου, που αποτελούσε τον Καθεδρικό ναό της πόλης, ενώ παράλληλα ελάχιστες φωτογραφίες σώθηκαν. Ο ναός πιθανότατα ήταν δίκλιτος, ενώ το ψηλό κωδωνοστάσιο που βρισκόταν στην ανατολική πλευρά μεταξύ των δυο κλιτών φανερώνει μεταγενέστερη επέμβαση και επέκταση του ναού πιθανόν προς τα βόρεια. Το νότιο κλίτος έφερε πολύπλευρη εξωτερικά αψίδα. Εδώ τελούνταν επίσης τα εθνικά μνημόσυνα και οι επίσημες δοξολογίες.

Η «Κυπριακή» Notre Dame

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και κυρίως κατά τον 13ο και 14ο αιώνα, η Αμμόχωστος γνώρισε μεγάλη άνθηση. Σύμφωνα με την παράδοση, εντός της Μεσαιωνικής πόλης της Αμμοχώστου, την περίοδο αυτή υπήρχαν 365 εκκλησίες και άλλα διάσπαρτα μνημεία που αποτύπωναν την προαναφερθείσα άνθηση.

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου είναι κτίσμα της περιόδου αυτής και συγκεκριμένα του 14ου αιώνα. Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπή τρίκλιτο ναό, του οποίου τα κλίτη χωρίζονται με δυο σειρές από έξι κυλινδρικούς κίονες. Στην πρόσοψη του ναού υπάρχει ένα μεγάλο παράθυρο με οξυκόρυφο τόξο που κοσμείται με ανάγλυφο φυτικό διάκοσμο, δείγμα της γοτθικής αρχιτεκτονικής.

Φωτογραφία: Panayiotis Elia‎

Στην νοτιά πλευρά του ναού είναι κτισμένα δύο παρεκκλήσια ενώ στην βόρεια πλευρά δεσπόζει το σκευοφυλάκιο. Τα κτίσματα αυτά αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες. 

Φωτογραφία: Panayiotis Elia‎

Εσωτερικά ο ναός ήταν διακοσμημένος με τοιχογραφίες , καθώς και με αγάλματα. Τόσο οι τοιχογραφίες όσο και τα αγάλματα του ναού καταστράφηκαν , όταν οι Οθωμανοί μετέτρεψαν την εκκλησία σε τζαμί το 1571 και το μετονόμασαν σε τέμενος Λαλά Μουσταφά πασά μέχρι και σήμερα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Ναό του Αγίου Νικολάου λάμβαναν χωρά οι τελετές στέψης των βασιλιάδων της Κύπρου ως βασιλιάδων και της Ιερουσαλήμ. Ενώ εκεί, τάφηκε, το 1473 ο τελευταίος Φράγκος βασιλιάς της Κύπρου, Ιάκωβος Β’.

Φωτογραφία: Angelos Tricomitis

Στις 6 Δεκεμβρίου, εορτάζει επίσης και ο περικαλλής Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου στην κατεχόμενη σήμερα κοινότητα Λιμνιών Αμμοχώστου.