Πρωτοβουλία για ανάδειξη της βεβήλωσης της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα

1 Ιουλίου 2025
Επικαιρότητα

Το συνέδριο εντάσσεται στις συνεχείς προσπάθειες του Ευρωβουλευτή για ανάδειξη της συνεχιζόμενης υποβάθμισης, καταστροφής και λεηλασίας εκκλησιών και μνημείων στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, από την τουρκική εισβολή μέχρι και σήμερα. Μια πολιτιστική καταστροφή που παραμένει ατιμώρητη εδώ και 51 χρόνια.

Σημαντική στιγμή της εκδήλωσης, ήταν η παρουσία του Μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασιλείου, ο οποίος με την ουσιαστική του παρέμβαση ενίσχυσε τον διάλογο και την κοινή προσπάθεια.

Ο κ. Χατζηπαντέλα, ανέδειξε τις συστηματικές βεβηλώσεις και λεηλασίες σε εκκλησίες, μοναστήρια και μνημεία στις κατεχόμενες περιοχές, επισημαίνοντας ότι η αδράνεια της διεθνούς κοινότητας και της Ε.Ε. εντείνουν την αδικία.

«Όταν μια πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά χάνεται, δεν πρόκειται μόνο για κτήρια και τοιχογραφίες. Πρόκειται για τη μνήμη ενός λαού, για την ταυτότητα του, για την ιστορική του συνέχεια», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ειδική αναφορά έγινε στην πόλη των Βαρωσίων, που παραμένει κλειστή εδώ και 51 χρόνια. Μετά το παράνομο «άνοιγμα» τμημάτων της το 2020 από την Τουρκία και το κατοχικό καθεστώς, οι εκκλησίες κινδυνεύουν ακόμα περισσότερο, και ήδη πολλές έχουν καταρρεύσει ή υποστεί σοβαρές φθορές.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο παράδοξο αίτημα των κατοχικών αρχών για την αναστήλωση της Ιεράς Μονής Αγίου Αναστασίου στην κατεχόμενη Περιστερωνοπηγή με έξοδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ την ίδια στιγμή απαγορεύεται στη Μητρόπολη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου να τελεί λειτουργίες στη Μονή.

Ο Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος απηύθυνε δραματική έκκληση από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μεταφέροντας την πραγματικότητα των 51 χρόνων κατοχής και βεβήλωσης των ιερών χώρων.

Παρουσίασε τεκμηριωμένα στοιχεία από έρευνες και καταγραφές επισημαίνοντας ότι:

• 25 εκκλησίες έχουν καταστραφεί ή έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές στις τοιχογραφίες και τα ιερά τους.

• 24 εκκλησίες μετατράπηκαν σε αποθήκες, 17 χρησιμοποιούνται ως στάβλοι, 16 αλλοιώθηκαν σε τεμένη, και 21 έχουν καταρρεύσει ή κατεδαφιστεί πλήρως.

• Εικόνες κλάπηκαν, ιερά σκεύη εξαφανίστηκαν, κοιμητήρια βεβηλώθηκαν.

«Δεν πρόκειται για φθορές του χρόνου. Είναι μια προσπάθεια διαγραφής της μνήμης και της ταυτότητάς μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο Πανιερώτατος προχώρησε σε ευθεία καταγγελία της στάσης της Τουρκίας, αλλά και της σιωπής της διεθνούς κοινότητας, τονίζοντας πως «δεν ζητούμε από την Ευρώπη να δώσει μάχες για εμάς. Ζητούμε να υπερασπιστεί τις αξίες της. Τις ίδιες αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ένωση: αξιοπρέπεια, μνήμη, ελευθερία και κράτος δικαίου».

Το συνέδριο συνδιοργανώθηκε με τους Ευρωβουλευτές Βαγγέλη Μεϊμαράκη και την Αντιπρόεδρο του ΕΛΚ Željana Zovko, υπό την αιγίδα της Ομάδας Εργασίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για τον Διαθρησκευτικό Διάλογο., ενώ συμμετείχαν επίσης, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βελγίου κ. Αθηναγόρας, ο Δρ. Μάξιμος Χαρακόπουλος, η εκπρόσωπος της Κοινότητας των Μαρωνιτών Δρ. Μαρία Σκορδή και ο π.ευρωβουλευτής Καθηγητής Jan Olbrycht.

Ο κ. Μεϊμαράκης επισήμανε την επιτακτική ανάγκη προστασίας και διατήρησης των μνημείων, ιδιαίτερα σε περιοχές που τελούν υπό κατοχή. Τα μνημεία δεν είναι απλώς σύμβολα, αλλά αποτελούν κοινή πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας, άρρηκτα συνδεδεμένη με την ταυτότητα και τη μνήμη των τοπικών κοινοτήτων.

Παράλληλα, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, στη “φιέστα” που διοργανώθηκε στην Παναγία Σουμελά, στο πρόσφατο βομβιστικό χτύπημα στην Εκκλησία του Προφήτη Ηλία στη Δαμασκό αλλά και στις εξελίξεις γύρω από τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης Όρους Σίνα.

Κατεχόμενη Κύπρος: Απόπειρα διαγραφής μνήμης και ταυτότητας η βεβήλωση εκκλησιών και μνημείων

Η διατήρηση της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου τέθηκαν στο επίκεντρο συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε σήμερα, 1η Ιουλίου 2025, στις Βρυξέλλες, με πρωτοβουλία του Ευρωβουλευτή του ΔΗΣΥ και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μιχάλη Χατζηπαντέλα.

Η ημερίδα εντάσσεται στις συνεχείς προσπάθειες του ευρωβουλευτή για ανάδειξη της συνεχιζόμενης υποβάθμισης, καταστροφής και λεηλασίας εκκλησιών και μνημείων στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, από την τουρκική εισβολή μέχρι και σήμερα. Μια πολιτιστική καταστροφή που παραμένει ατιμώρητη εδώ και 51 χρόνια.

Βασικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασιλείου, ο οποίος μιλώντας εξαιρετικά αγγλικά, με την ουσιαστική του παρέμβαση ενίσχυσε τον διάλογο και την κοινή προσπάθεια.

«Σας μιλώ εκ μέρους της Αμμοχώστου και, πιο συγκεκριμένα, των Βαρωσίων, μιας πόλης που κάποτε έσφυζε από ζωή, πολιτισμό και προσευχή, και τώρα έχει μετατραπεί σε σκηνή πολιτικού θεάματος και πολιτιστικής καταστροφής», είπε ο Σεβασμιότατος.

«Για πενήντα ένα χρόνια, η πόλη των Βαρωσίων, κάποτε ένα κόσμημα της Ανατολικής Μεσογείου, στεκόταν πίσω από συρματοπλέγματα, περιπολούμενη από στρατιώτες και απαγορευμένη στους νόμιμους κατοίκους της. Για δεκαετίες, οι εκκλησίες της ήταν έρημες και βεβηλωμένες. Τώρα, από το παράνομο άνοιγμα τμημάτων της πόλης το 2020 από την Τουρκία και το παράνομο καθεστώς στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου, οι ίδιες αυτές εκκλησίες κινδυνεύουν να επαναχρησιμοποιηθούν, να εμπορευματοποιηθούν ή να σβηστούν εντελώς, όχι με το πέρασμα του χρόνου, αλλά με σκόπιμη πολιτική».

Βεβηλώσεις με στοιχεία

Ο Μητροπολίτης παρουσίασε τεκμηριωμένα στοιχεία από έρευνες και καταγραφές επισημαίνοντας ότι:

· 25 εκκλησίες έχουν καταστραφεί ή έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές στις τοιχογραφίες και τα ιερά τους.

· 24 εκκλησίες μετατράπηκαν σε αποθήκες, 17 χρησιμοποιούνται ως στάβλοι, 16 αλλοιώθηκαν σε τεμένη, και 21 έχουν καταρρεύσει ή κατεδαφιστεί πλήρως.

· Εικόνες κλάπηκαν, ιερά σκεύη εξαφανίστηκαν, κοιμητήρια βεβηλώθηκαν.

Ο Μητροπολίτης Βασίλειος προχώρησε σε ευθεία καταγγελία της στάσης της Τουρκίας, αλλά και της σιωπής της διεθνούς κοινότητας, τονίζοντας πως «δεν ζητούμε από την Ευρώπη να δώσει μάχες για εμάς. Ζητούμε να υπερασπιστεί τις αξίες της. Τις ίδιες αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ένωση: αξιοπρέπεια, μνήμη, ελευθερία και κράτος δικαίου».

Αναλύοντας 18 σημεία στο λόγο του, ο Μητροπολίτης κατέληξε σε μια ερώτηση: «Μπορεί να υπάρξει συμφιλίωση χωρίς δικαιοσύνη; Μπορεί να υπάρξει ειρήνη όταν το ένα μέρος κρατάει ομήρους τις εκκλησίες του άλλου; Η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι ουδέτερη απέναντι στη βεβήλωση», είπε, τονίζοντας ότι η Αμμόχωστος, μια ευρωπαϊκή πόλη, παραμένει κατεχόμενη, οι ευρωπαϊκές εκκλησίες παραμένουν κλειστές, λεηλατημένες ή βεβηλωμένες. Όπως τόνισε, οι Ευρωπαίοι πολίτες εμποδίζονται να έχουν πρόσβαση στα σπίτια τους, στους χώρους λατρείας τους, στους οικογενειακούς τους τάφους.

«Δεν ερχόμαστε σε εσάς σήμερα με θυμό. Ερχόμαστε με ένα κάλεσμα στη συνείδησή μας. Ζητάμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβεβαιώσει ότι η θρησκευτική κληρονομιά στην Κύπρο δεν είναι περιφερειακό ζήτημα, αλλά βασικό ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ζητάμε να ακουστεί η φωνή της Εκκλησίας. Όχι επειδή επιδιώκουμε προνόμια, αλλά επειδή επιδιώκουμε δικαιοσύνη, αλήθεια και την επιβίωση της μνήμης μας. Δεν ζητάμε από την Ευρώπη να δώσει τις μάχες μας. Ζητάμε από την Ευρώπη να υπερασπιστεί τις αξίες της. Τις ίδιες αξίες πάνω στις οποίες ιδρύθηκε η Ένωση: αξιοπρέπεια, μνήμη, ελευθερία και κράτος δικαίου. Αν παραμείνουμε σιωπηλοί, οι πέτρες της Αμμοχώστου θα φωνάξουν. Ας μην μας θυμούνται ως τη γενιά που επέλεξε να τις αγνοήσει», κατέληξε.

Ο ευρωβουλευτής Μιχ. Χατζηπαντέλα με τον Μητροπολίτη Βελγίου Αθηναγόρα

Με βαθιά συγκινησιακή φόρτιση, ο Μιχάλης Χατζηπαντέλα, ανέδειξε τις συστηματικές βεβηλώσεις και λεηλασίες σε εκκλησίες, μοναστήρια και μνημεία στις κατεχόμενες περιοχές, επισημαίνοντας ότι η αδράνεια της διεθνούς κοινότητας και της Ε.Ε. εντείνουν την αδικία.

«Η Κύπρος, εδώ και 51 χρόνια, είναι υπό τη βαριά σκιά της κατοχής. Στις κατεχόμενες περιοχές, όπου η νόμιμη Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να ασκήσει έλεγχο, μνημεία ανεκτίμητης ιστορικής και θρησκευτικής αξίας έχουν καταστραφεί, βεβηλωθεί, λεηλατηθεί, αλλοιωθεί ή έχουν πωληθεί παράνομα στη μαύρη αγορά. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που είναι κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», τόνισε.

Το συνέδριο συνδιοργανώθηκε με τους Ευρωβουλευτές Βαγγέλη Μεϊμαράκη και Ζεϊζάνα Ζόφκο.

Στην Ημερίδα συμμετείχαν επίσης, ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας Βελγίου, ο Δρ. Μάξιμος Χαρακόπουλος από την Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας του Ελληνικού Κοινοβουλίου, η curator μουσείων και μνημείων Δρ. Μαρία Σκορδή και ο Καθηγητής Γιαν Ολμπριχτ, πρώην ευρωβουλευτής αρμόδιος για το θέμα και νυν σύμβουλος στο γραφείο του Πολωνού Επιτρόπου.